Câu chuyện bên thềm

Sớm mai mở cửa đón chào ngày mới, chợt thấy vui hơn bên thềm nhà rải đầy hoa nắng. Ngồi bên thềm, chợt ngẫm nghĩ chút tản mạn…

Một trong những dấu ấn kiến trúc cha ông ta tạo dựng trong nếp nhà truyền thống mang đậm nét văn hoá Việt Nam, đó chính là bậc thềm, hàng hiên.

Ngôn ngữ của không gian thềm Việt là dạng ngôn ngữ “nói ít hiểu nhiều”, chỉ như một dấu lặng, nét gạch nối nhẹ nhàng cho câu hát thêm duyên, mà không thể thiếu ở mỗi nếp nhà xưa nay. Không thể thiếu vì thềm gắn bó thiết thân trong sinh hoạt hàng ngày. Trưa hè oi bức ra thềm hóng gió, đêm trăng mát rượi quây quần bên hiên. Thềm, hiên, hay hàng ba, tuỳ theo mỗi vùng gọi tên, đều là những khoảng “ngoài mà trong” của ngôi nhà truyền thống được cha ông rất khéo xử lý để thêm diện tích sử dụng mà không tăng chi phí xây dựng.

Thềm ở ngôi nhà của người Việt Nam tuy thế, lại không dài và rộng như những hàng hiên nhà ở đồng quê ở Mỹ hay Úc. Cũng chẳng nhiều hành lang quanh co ngoắt ngoéo theo kiểu “đèn lồng đỏ treo cao” bên Trung Quốc hoặc Nhật Bản. Thềm nhà Việt đơn giản dung dị hơn, là chốn chuyển tiếp, giao đãi thân thiện và cởi mở.

Ngôi nhà hiện đại hưởng thụ nhiều tiện nghi như hiện nay mà có lúc quên mất bậc thềm, có lúc vừa mở cửa ra liền ngồi sà ngay vào bộ ghế tiếp khách, bánh xe máy theo nước triều cường cọ quẹt mỗi ngày. Cái lý do kinh doanh, tận dụng, chen chúc, tấc đất tấc vàng… khiến gia chủ và người làm chuyên môn thoả hiệp với nhau, khiến thềm nhà trở nên thiếu tách bạch, bề bộn và thậm chí biến mất thềm nhà, không tồn tại nữa dạng không gian chuyển tiếp này.

Nhưng tín hiệu đáng mừng là hiện nay đa số nhà ở phố thị sau những “đi đâu loanh quanh” đã biết cân nhắc cũ mới, biết chắt lọc và kế thừa để dung hoà, để tạo nên những thềm nhà dù ít hay nhiều tiếp thu được tinh thần thềm xưa. Như những lộc xuân quý giá trong ngày năm mới, đã có tự bao đời nay, mà xuân về luôn cần lắm cho mọi người. Thềm nhà nếu khéo làm sẽ vừa là lời chào đầu tiên vừa là cái vẫy tay hẹn gặp lại, ít ỏi mà luôn cần thiết mỗi ngày.

Ảnh Nếp nhà dân gian với hàng hiên trở thành đặc trưng của các khu resort và nhà biệt thự hiện nay bởi tính hấp dẫn của không gian chuyển tiếp này

(Theo Bài: Vọng Bình - Ảnh: Zhivago // SGTT Online)